‘Pech’ en ‘geluk’ zijn basisbegrippen in het lexicon van de vrije wilscepticus. De titel van het recente boek van Jurriën Hamer luidt Waarom schurken pech hebben en helden geluk (2021). Wanneer vrije wil niet bestaat, beïnvloedt dit onze kijk op controle. ‘Pech’ en ‘geluk’ komen in de plaats van ‘keuzevrijheid’ en ‘eigen schuld’. Door pech kan je schurken niets verwijten en door geluk hebben helden geen verdienste aan hun prestaties.
Maar wat betekenen ‘pech’ of ‘geluk’ nu precies? Waar liggen de grenzen tussen onverdiend geluk en bewonderingswaardige kunde, tussen vergeefbare pech en zelfgezocht falen? In zijn prikkelende boek The myth of luck. Philosophy, fate, and fortune (2020) geeft de Amerikaanse filosoof Steven Hales een pessimistisch antwoord. Pech of geluk kun je niet met een theorie vangen. De buitengrenzen van pech en geluk zijn te willekeurig. Hales noemt ‘pech’ een cognitieve illusie die in werkelijkheid niet bestaat. ‘Pech’ en ‘geluk’ horen thuis op de historische afvalberg van onwetenschappelijke begrippen, te vergelijken met ‘ether’, ‘levenskracht’, ‘flogiston’, ‘heks’. Er is bijgevolg niets dat met de begrippen ‘pech’ en ‘geluk’ in de werkelijkheid correspondeert.
Heeft Hales gelijk, dan belandt de vrije wilscepticus in een vreemde situatie. Enerzijds hecht hij veel belang aan deze begrippen. Het rijk van de pech of het geluk is veel groter dan gedacht. “Luck swallows everything “, zo dacht Galen Strawson. Anderzijds zou dit pech-imperialisme een pyrrhusoverwinning zijn want dit rijk zou in werkelijkheid niet bestaan. Het zou een onbestaande planeet of een leeg universum zijn. Hoe geraakt de vrije wilscepticus uit deze patstelling?
In onze vierde Café Matinée ontsluiten we dit thema. We geven de contouren van dit debat en verbinden dit debat met de discussie over de vrije wil en de gevolgen die dit heeft. Jan Verplaetse geeft een uitgebreide inleiding en Luc Decleir modereert de gefaseerde discussie. Andere intermezzo’s worden nog voorbereid. Een situerende tekst wordt aan elke deelnemer bezorgd.
Tekst, programma, uitnodiging en mogelijkheid om in te schrijven volgen weldra.
consequent.blog 